Equigram

Mens en paard hebben een lange geschiedenis. Rond 6000 v. Chr. is de mens begonnen het paard niet alleen als voedselbron te zien maar ook als lastdier en zijn er een paar durfallen geweest (wel of niet dronken of levensmoe) die het paard gingen berijden.

Vergis je niet, er zullen in die tijd behoorlijk wat botten (en ego’s) gebroken zijn met het onder controle krijgen van dieren die in een hechte kudde leven en altijd beducht zijn op gevaar. Al langer hadden we wolven gedomesticeerd, die waren makkelijk te peilen qua gedrag. Honden gromde en lieten hun tanden zien of liepen weg met hun staart tussen de benen. Uiterlijke signalen die wel een heldere boodschap overbrachten.

Zoniet het paard. Die kon vanuit het niets ineens hele rare bewegingen maken of stuurloos het rit aannemen met alle denkbare gevolgen van dien. Gelukkig was de mens zeer inventief en vond deze allerlei tools uit om dat toch wel handige dier onder controle te krijgen. Onder andere het bit. Een handig gereedschap om het stuurbaar te maken en wat nog altijd gebruikt wordt, alleen zijn de scherpe randjes er ondertussen letterlijk vanaf gehaald.

Grieks bit ca. 2500 jaar geleden

Met pijn en dwang hebben we ontzettend veel bereikt.

“Wat zou het paard hiervan vinden” -Mark Rashid, paardentrainer

Het paard werd door de jaren heen als enige snelle vervoermiddel steeds meer gerespecteerd en heeft ons gebracht waar we nu zijn. Anno nu is het paard nog steeds onmisbaar voor sommige volken en dient het nog steeds als voedselbron, rij- en lastdier. Maar het overgrote deel heeft een andere bestemming gekregen. Door selectief te fokken op gewenste eigenschappen hebben we nu een brede variatie voor allerlei doeleinden in met name de sport. We kennen in het Westen dressuur, springen, mennen, racen, draverijen en western en daarin heb je nog legio sub disciplines.

Door de eeuwen heen is ook de emotionele band veranderd. Van Romeins strijdwagenpaard dat vol met angst tot bloedens toe het slagveld werd opgeslagen tot troetelpony met strikjes in de manen. We kennen de heroïsche verhalen van paarden in oorlogstijd. De boeren die eeuwenlang afhankelijk waren van de trouwe Bles en de paarden die ons wisten te verbazen met prestaties die we ons niet tot voor mogelijk hielden.

Met alle vooruitgang in het werken met paarden zijn we steeds meer gaan kijken hoe een paard eigenlijk werkt. Fysiek en vooral mentaal. Wat gaat er in dat gigantische hoofd om?

Als we kijken naar de (klassieke of traditionele) trainingsmethodes die mensen op paarden loslieten was er weinig ruimte voor de het mentale aspect van het paard. Een paard onderging ze tot het zich er bij neerlag. Een paard diende ‘gebroken’ te worden zodat het gehoorzaam, hanteerbaar en braaf volgde. Logisch, je diende toch redelijk zonder kleerscheuren te arriveren waar je wilde zijn. Maar ik geloof zeker dat er in het belang van behoud van je dier er goed en zelfs liefdevol voor gezorgd werd.

De laatste 40 Decennia is het hebben van een paard niet meer exclusief weggelegd voor vermogende mensen. Paarden zijn er in vele prijsklassen, het is maar wat het gebruiksdoel is. Met een groter wordende groep mensen die zich een paard konden veroorloven kwamen er ook nieuwe ideeën en zo is er nu een behoorlijke verandering gaande in hoe wij met dit edele dier om willen gaan.

We zijn via verschillende kanalen gaan leren van mensen die er veel tijd en moeite in hebben gestoken om levenslange ervaringen met het maken van fouten, die recht hebben kunnen zetten op te schrijven en in deze tijd, op camera te zetten. Wij als mens kunnen nu met deze tools leren een nog betere relatie met onze viervoeter te krijgen.

Na alle boeken te hebben gelezen en de  video’s te hebben bekeken lijkt het toch bij velen nog steeds niet helemaal te lukken. De technieken worden stap voor stap gevolgd maar het resultaat is niet bevredigend. Want het paard heeft het boek niet gelezen of de video bekeken.

Zou dan toch dat de mens als persoonlijkheid bepalend zijn die de technieken en stappen keer op keer uitvoert en niet tot het resultaat komt zoals eerder gepresenteerd en beschreven werd.  Er komt behoorlijk wat frustratie bij kijken als het niet lukt. Als dat gewenste plaatje niet bereikt wordt, wordt er doorgaans door velen eerst extern gekeken. Er moet een ander bit in, ander zadel, andere lesgever, trainer, andere bodembedekking en die bomen moeten gesnoeid worden want die bladeren maken teveel herrie als het waait en wordt het paard bang.

Het lijkt een collectieve menselijke strategie om bij een probleem eerst te kijken of de oorzaak buiten ons is te vinden. Omgeving of andere factoren.

Zoals paarden zijn in te delen in groepen qua globale karakters (dit kan rasgebonden zijn door selectief fokken) zijn mensen ook in te delen in types.

“Het trainen van een paard begint bij de mens” -Monty Roberts, paardentrainer

Sinds mijn kennis van het Enneagram ben ik in mijn omgeving  en vooral op shows (wedstrijden) gaan observeren wat voor mensen er zoal met paarden werken. Ook heb ik mijn herinneringen opgehaald van mensen die wel heel veel voor elkaar kregen bij hun paard(en) en mensen bij wie het wat moeizamer ging.

Bij welk type mens een paard het beste af zou zijn is denk ik een vraag die niet te beantwoorden is. Wat ik wel zie is dat als er kennis is van de taal van het paard en je weet door middel van die taal het paard in een comfortzone te krijgen dat het wel goed zit. Over het algemeen zie ik vooral te hoge verwachtingen en ongeduld bij mensen bij wie het niet (helemaal) lukt. Bij die groep zie ik veel verkoop, wisselingen van deskundigen, steeds andere technieken en veel frustratie die zich vaak op het paard richt. Naast zo iemand staan die over een paard spreekt maakt vaak al gauw iets helder; “lompe bok, pismerrie, k*tbeest…,,. Maar goed, er is ook een groep die alle acties van paardlief met de mantel der liefde bedekken en zich regelmatig op de EHBO post bevinden.

Kijken we naar de top in hippische sport zie je vooral mannen bij het springen en vrouwen in de dressuur als meerderheid. Springen is nogal wat in de top. Hindernissen van 1.50 en hoger. Daar dien je in te groeien en je paard er met zelfvertrouwen (van beide) overheen te krijgen. Dressuur draait om beheersing en controle. Ik wil niet rolbevestigend zijn maar het lijkt toch helder.

Wat ik om mij heen zie is dat de meeste mannen op een paard gaan zitten met het idee “ik ben nu hier en ik wil daar naar toe, loop”. Veel vrouwen zijn bedenkelijker over, over nou eigenlijk alles. Indien een vrouw over een paar van die mannelijke eigenschappen beschikt gaat het al gauw beter af.

Het enneagramtype + paard legt toch meer bloot waarom het bij sommige mensen allemaal uiteindelijk lijkt te lukken en waarom het bij sommige een zeer lang proces is met veel obstakels.

Begrijp mij niet verkeerd; werken met paarden is een ‘on going process’ je ben nooit klaar.

Aangezien je pas een gedegen ‘Equigram’ kunt maken als je per enneagram type 30 personen hebt gevonden die na testen die de meeste overeenkomsten hebben in de omgang met paarden baseer ik mijn voorlopige Equigram puur op bevindingen en de mensen die ik tot zover geïnterviewd heb.

Dus, het enneagram op mensen met paarden.

Type 1 Perfectionist:

Hoge verwachtingen van paard en zichzelf. Het (ook na goede feedback of prestatie) nooit goed genoeg, het (paard) kan beter. Gaat vooral extern met gedachten en niet naar binnen. Onzeker tijdens rijden. Is geneigd om, indien wedstrijdruiter, een ander paard te kopen als huidig paard niet voldoet. Het is nooit net niet goed genoeg.

Als een perfectionist vrede heeft gevonden met de situatie is het een ontspannen paardenmens die met plezier en zonder druk met het paard bezig is.

Type 2 Helper:

De helper wilt dat iedereen van hem/haar houdt en wil vooral goed overkomen. Is erg trots en draagt dit uit hiermee kan nog wel eens overdreven worden over behaalde resultaten om nog beter over te komen.

Verwacht dat zorg en aandacht voor het paard zich terugbetaald in goed gedrag en resultaat. Indien dit niet het geval is liggen wisselende emoties op de loer die voor sensitieve paarden niet goed uitpakken.

Door niet gericht te zijn op een doel (bijvoorbeeld supergoed te zijn) zal de Helper terug moeten gaan naar het gevoel.  De focus veranderd dan van wat er mis gaat naar wat echt belangrijk is om een goede relatie met het paard te krijgen.

Type 3 Succesvolle werker:

Succes en goed resultaat is alles. Om goed voor de dag te komen zal er een mooi verhaal verteld worden.

“Mijn paard is de beste, komt uit bloedlijn X, gekocht bij topfokker Y.” Een zadel is pas goed als het enorm duur is. Mooie auto met dito trailer. Traint bij de beste, of zorgt dat hij/zij zelf de beste trainer wordt. Legt veel druk op zichzelf en op het paard want er dient gescoord te worden en iedereen moet dat zien. Als er gefaald wordt, gaan ze wellicht golven of een andere sport beoefenen.

Een Succesvolle werker die eerlijk is tegenover het paard en de doelen die het wilt behalen zal dit gedegen doen en de tijd nemen, hoeveel daarvan ook nodig is. Vanuit het gevoel analyseren over welke acties ondernomen dienen te worden.

Type 4 Romanticus:

Heeft doorgaans een paard van een bijzonder ras of een minstens een aparte kruising. Showt graag het paard en geniet van opmerkingen zoals “wat istie mooi”. Kan snel te hoge verwachtingen hebben en dan alles op alles zetten om die te verwezenlijken. Voelt snel gevoelens van jaloezie naar anderen. Niet dat het wordt misgunt, maar de Romanticus wil dit ook en zal resultaten van anderen vergelijken met die van zichzelf. Zal bij tegenslag emoties de vrije loop laten.

Een tevreden Romanticus neemt alles zoals het komt en zorgt ervoor dat zowel het paard en zichzelf ok zijn met de situatie. Zo min mogelijk druk en zo veel mogelijk genieten. Natuurlijk wordt er misschien een doel gesteld maar hiervoor zullen geen overdreven offers voor gedaan worden.

Type 5 Analist:

Leest en onderzoekt alles op het gebied van voer, hoefverzorging, gezondheid, gedrag en rijmethodes. Alles dient zoals het boekje te gaan en als het in de realiteit niet zo werkt wordt er teruggevallen op de theorie en feitenkennis. Als je als Analist alles maar dan ook alles weet komt het wel goed met het paard.

Met in actie komen realiseert de Analist dat er nog meer nieuwe informatie vergaart kan worden en dat de resultaten echt zichtbaar worden. Dan wordt er echte kennis opgedaan en wordt de Analist ontspannen. Samen met stalgenoten over paardenzaken praten en kijken wat werkt.

Type 6 Loyalist:

Trouw aan het paard, maar ook iedereen er omheen. Gaat het liefst met een grote groep een buitenrit maken of met een grote groep mensen naar een wedstrijd. Voor dat een dergelijke actie wordt ondernomen wordt er eerst gekeken of er geen beren en wolven op pad kunnen komen en worden alle eventuele doomscenario’s helemaal uitgedacht. Want stel je voor….

Als de Loyalist zich goed voelt en bijna 100% zeker is dat een rit veilig kan worden gemaakt of wedstrijd kan worden gestart, dan is het idee van angst of onzekerheid een lachtertje. Als de Loyalist vanuit deze eigen kracht opereert is er geen plaats voor angst en gaat alles veel beter.

Type 7 Levensgenieter:

Heeft nagenoeg alle disciplines van de hippische sport al gedaan met het paard, of heeft al meerdere paarden gehad voor die ene discipline. Maar wacht er is nog meer, we kunnen ook nog vrijheidsdressuur gaan doen. Leuk, leuk, leuk! Als het niet lukt gaan we gewoon weer terug naar buitenritjes maken. Het liefst op het pad langs de snelweg of treinrails, daar kun je lekker lang voluit!

Een stabiele levensgenieter doet het rustig aan en geniet van die bijzondere ervaringen waar die het meest naar verlangt. Ervaringen die ontstaan na langdurig en grondig zich met de juiste zaken bezig te houden. Gewilde prestaties komen met de tijd als die in alle ontspanning besteed zijn.

Type 8 de Baas:

De Baas wil presteren en werkt daar ongekend hard voor. Beweegt zich graag bij de top want die kunnen precies vertellen hoe je kunt presteren. Het paard van de baas komt uit een excellente bloedlijn en ontbreekt het aan niets. Als er iets mis gaat of iets loopt niet als gewenst zal dat vast een externe oorzaak hebben, de Baas zoekt het zeker niet eerst bij zichzelf, want al de (zelfopgelegde) regels zijn uiteraard gevolgd.

Als een Baas de rust heeft gevonden en ontspannen in het vel. In plaats van op de toppen van je kunnen te lopen neemt die met regelmaat rust en een stapje terug. In het begin wellicht vervelend maar al gauw merkt de Baas dat alles soepeler verloopt. Een paard zal zich veilig voelen bij een zelfverzekerde Baas ervoor zorgt dat alles goed en rustig verloopt.

Type 9 Bemiddelaar:

De Bemiddelaar streeft naar harmonie, orde en rust. Als die verstoort wordt kan er snel een gevoel van twijfel, stress of frustratie ontstaan. Zal ik mijn paard een deken op doen, been(pees)beschermers om, wat vinden de omstanders van hoe ik rij, loopt mijn paard wel goed, krijg ik het ooit voor elkaar mijn paard goed te laten lopen… Weet je wat? Ik weet het niet meer, laat maar…

Een Bemiddelaar die gestopt is met twijfelen en piekeren is op een ontspannen manier gedisciplineerd. Weet hoe zaken die er toe doen aangepakt dienen te worden en zaken die er niet toe doen te laten voor wat ze zijn. Minder naar de buitenwereld gericht en meer op het doel.

Het paard krijgt duidelijke, resolute signalen van de Bemiddelaar en volgt graag.

Ondertussen worden zich meer en meer mensen zich bewust van het gedrag van het paard en gaan handelen vanuit het paard. Een behoorlijke uitdaging. Het brein van het paard zit een stuk simpeler in elkaar dan dat van de mens maar toch weet het paard veel subtielere signalen op te vangen dan de mens. En door de opbouw van het menselijk brein + ego en aanverwanten zit deze vaak in een continu conflict.

Maar het is mogelijk. Steeds meer mensen weten een relatie op te bouwen gebaseerd op wederzijdse belangen. Het paard krijgt veiligheid en comfort, de mens een redelijk te lezen, betrouwbaar dier. Om daar te komen zijn kilometers nodig, het gedrag van de mens is wispelturig.

Een paard heeft een totaal andere manier van communiceren. De basisemoties zijn vrij makkelijk te herkennen na een korte inleiding. Maar als die uiterlijke basisemoties getoond worden door een paard is er eigenlijk al een grens bereikt. De vele kleine signalen die al zijn afgegeven zijn niet herkent.

Echter, er blijft bij velen een missende link. Instructeurs en succesvolle paarden proberen middels workshops, boeken, video’s  en clinics mensen bewust te maken hoe met een hun paard een relatie op te bouwen. Mensen die alles op de letter uitvoeren en nog steeds niet tot een gewenst resultaat komen.

Wat staat er in de weg, waarom lukt het niet? Wat al die workshops, boeken, video’s en clinics niet weten is met wat voor mens ze het proberen te leren. Op welke manier leert die mens. Aangezien de meesten uit een leersysteem komen waarin we geacht worden droge stof op te nemen en die klakkeloos dienen te herhalen in een toets weten we vaak niet wat we nu precies geleerd hebben. Zo’n een systeem nemen we mee in ons verdere leven en dat gaat doorgaans redelijk goed. En dan probeer je dat ook op een ander levend wezen dat niet communiceert zoals mensen dat doen en lukt het niet meteen.

Op het moment dat het niet zo gaat zoals in de boeken, video’s, lessen komt er een bak emoties en gevoelens vrij.

Ik spreek regelmatig instructeurs en die vertellen me dat het lijkt dat er niet wordt geluisterd naar hun aanwijzingen.

En ik zie regelmatig mensen die na een clinic of les het niet voor elkaar krijgen de geleerde stof in de praktijk te brengen. Onzekerheid, frustratie, angst om het verkeerd te doen, boosheid.

De training van een paard begint bij de mens. Een korte doch sterkte quote van Monty Roberts die ook meteen op mijn harde schijf stond en van waaruit ik ook mijn handelingen naar mijn paarden onder de loep nam. Als je dat zinnetje dieper gaat bekijken reist wel de vraag; waar dient die mens dan aan te beginnen voor hij/zij met dat dier een interactie aan gaan?

NLP en kennis van het Enneagram werken hier goed bij. Bij mensen die omgaan met paarden maak ik dankbaar gebruik van gevoels-omdraai technieken en in hypnose goede films, maar ook worst-case scenarios maken die opgelost worden met een ontspannen gevoel en gedachte.

Wat ik ervaar zijn dat gevoelens van falen, teleurstelling en moedeloosheid nog al eens om de hoek komen kijken als een methode of training niet lukt zoal verwacht werd. Dit brengt frustratie en boosheid met zich mee. Gelukkig meestal niet naar het paard toe.

De NLP technieken werken snel bij de meeste mensen. Door voor vlak voor een wedstrijd een dame die zich ziek voelde van de zenuwen te helpen met een gevoel-omdraai techniek toe te passen reed zij de vier dagen durende wedstrijd. Haar resultaten waren goed, ze had geen eerste plaatsen maar het voelde voor haar als het halen van een kampioenschap. Haar paard liep zoals het thuis ook liep. Ontspannen en bereidwillig.

Het zou goed zijn als je als mens weet wie je bent. Je valkuilen, je positieve punten en nog beter, hoe je komt in die valkuilen en bij die positieve punten. Kennis van het neuro/enneagram heeft al veel inzicht bij mijn cliënten gegeven en met NLP technieken heb ik gevoelens van angst en onzekerheid weg kunnen nemen, mijzelf incluis.

In de omgang met paarden is er een constante wisselwerking van energieën en gedachtestromingen, die van ons behoorlijk complex en die van het paard vanuit een meer primaire opbouw.

Bron: Neurogram – Joost van Leij

Neem gerust contact op als je meer wilt weten over jouw Equigram bij paarden of als je een één op één sessie wilt met jouw paard of vraag het gratis EquesNLP-Beter met paarden rapport op!